Haberleşme sistemi, Verici ve alıcı arasındaki iletişimi sağlayan (yada bozmaya çalışan) tüm elemanlardır.
Bilgi, Bir anlam taşıyan her türlü kavramdır. Bu yazıda bilginin içeriği ile ilgilenmeyeceğiz. Bilginin özellikleri kuşkusuz iletim şeklini de etkileyecektir. Fakat bu yazı dizisinde bilginini yollanma ve anlamlı olarak alınma türlerini inceleyeceğiz. Bilgi türü olarak, ses, resim, sayısal sinyaller yada şu an akla gelmeye her şey düşünülebilir.
Bir iletişim ortamı aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi düşünülebilir.
İletişim sisteminin ana parçalarının işlevlerini detaylı olarak incelemeye başlamadan önce her parçanın görevinin ne olduğunu açıklayalım:
Bilgi: Birkaç paragraf yukarıda da söylediğim gibi kullanıcının işine yarayan her şeydir. Bilgi pek çok türde olabilir. Bir müzik, resim, faks, bir e-mail, ses, bir makine için yollanan kontrol bilgisi yada bir doktorun başka bir doktor yada hastaneye yolladığı, bir hastaya ait bilgiler, .. bu listeyi uzatmak mümkündür.
Bilgi, dönüştürücüye geldikten sonra bizim için artık içeriği pek önemli olmayan bir elektrik sinyaline dönüşecektir.
İletişim sisteminin işi, dönüştürücüde dahil olmak üzere, bilginin kullanıcıya kadar, anlamı ve içeriği en az bozularak yada bozulmadan iletilmesidir.
Dönüştürücü: Bilgiyi, elektrik sinyaline dönüştürür. Dönüştürücüyü, bir fiziksel büyüklüğü (ses, ışık, ısı, hız, ağırlık yada bunların birkaçı da olabilir) elektrik sinyaline dönüştürür. Dönüştürücü, bir mikrofon, bir TV kamerası, bir foto diyot gibi pek çok şey olabilir.
Dönüştürücüleri konularımız içinde incelemeyeceğiz.
Modülatör: Dönüştürücü içinde görülen Modülatör, aslında farklı devreler olup bilginin en uygun şekli ile taşınabilmesi için özel olarak seçilir. Bazı bilgileri olduğu gibi taşımak çoğu zaman pek de akıllıca olmayabilir. Bunu bir örnekle açıklamak istiyorum. Bir ses sanatçısı verdiği konser sırasında sesini doğal olarak kaç kişiye duyurabilir? Eğer ortam uygun ise ve sanatçının sesi yeteri kadar gür ise birkaç yüz kişi diyebiliriz. Eğer, birkaç bin kişi dinlemek isterse o zaman araya bir takım ses yükselteçleri koymamamız gerekecektir. Diyelim ki 1.000.000 kişi yada bir ülke dinleyecek. O zaman çok büyük güçlü ses yükselteçleri mi kullanacağız? Elbette hayır.. Sanatçının bulunduğu yerden en uçtaki kişiye kadar sesi en az bozulma ve istenilen kalitede ile iletmek gerekecektir. Burada ki en az bozulma ve istenilen kaliteyi tutturma işini sistem içinde yapan parça Modülatör´dür. Her bilgiyi istediğimiz modülatör ile yollayamayız. Aslında yollanır fakat modülatörün özelliğine göre yollanan bilgi bir anlam taşısa da kalite olarak uygun olmayabilir. Bir SSB modülatör kullanarak bir konseri naklen yayınlayabilirsiniz. Sonuçta, alıcı tarafından ne konseri olduğu gayet güzel anlaşılır. Fakat sadece anlaşılır. Fakat kalite üzerine konuşmamak gerekir.
Verici: Giriş sinyalini yani bilgiyi iletişim ortamına aktaran bir dönüştürücü bir ünitedir. Yapısı, iletişim ortamına ve çalıştığı frekansa bağlı olarak değişiklik gösterir. Gücü ise bir takım standartlarla da sınırlı olabilir. Vericiler sanıldığı gibi sadece 1,5MW gücünde radyo ve telsiz vericileri olmayıp bir fiber optik kablonun ucundaki birkaç mW´lık laser diyot da olabilir. Biz bu dizimizde sadece telsiz vericilerini inceleyeceğiz.
Bazen modülatör ünitesi de verici içinde düşünülür. Bu yazı dizisi içinde her devre farklı farklı olarak inceleneceği için verici ünitesini ayrı olarak yazmayı uygun buldum.
İletim Hattı: Bir iletişim ortamı içinde İletim Hattı, iletilen bilginini hedef alıcısına bağlı olarak, maliyet olarak yada gizliliğine bağlı olarak farklılıklar gösterebilir. Bir iletim ortamı sadece tek bir yapıda da olmayıp birden çok yapıda da olabilir. İletim ortamı olarak alıcı ve verici arasındaki yapıyı düşünebilirsiniz. Bu zaman zaman hava, bakır tel, fiber optik kablo, uzay yada bunların birkaçı da birlikte olabilir.
Alıcı: İlk yapıldığı günden bu yana ihtiyaca göre pek çok türe ve yeteneğe sahip olmuştur. Asıl işlevi, verici tarafından yollanılan bilgileri (modüle edilmiş bilgileri) alıp, demodüle edip kullanıcıya aktarmaktır. Alıcılar evimizdeki radyo ve tv alıcıların ile sınırlı olmayıp, cep telefonları, fiber optik alıcılar vs gibi uzun bir listeye sahiptir. Bu yazı dizimizde sadece RF alıcılar ile ilgili konuları inceleyeceğiz.
Demodülatör: Bir vericide modülatörün yaptığı işin tam tersini yapar. Yani yollanan bilgiyi elektriksel olarak aslına en uygun hale çevirir. Bu nedenle, bilginin kalitesi üzerinde önemli bir göreve sahiptir. Modülatörler gibi pek çok türe sahiptir. Bir vericide hangi modülatör kullanılıyorsa alıcıda da aynı tür demodülatör kullanmak gereklidir.
Kullanıcı: Her şey kullanıcı için diyebiliriz.
Bu ay ki yazımızın sonuna geldik. Önümüzdeki ay görüşmek üzere..
Şahin KÜLİĞ